Gorączka złota

W roku 1988 przypadła dwusetna rocznica zasiedlania Australii przez przybyszów z Europy. Z tej okazji brytyjska Wyspa Man wypuściła serię czterech monet o nominale jednej korony. Wśród nich znalazła się moneta upamiętniająca australijską gorączkę złota z 1851 roku. Widać na niej dwóch poszukiwaczy złota na brzegu strumienia, w którym pływa dziobak. Projekt wykonano i zrealizowano w  Pobjoy Mint.

Moneta wykonana jest z miedzioniklu, wybita stemplem zwykłym (nakład nieokreślony, duży) lub lustrzanym (nakład 30 000). Jej średnica wynosi 38.5mm, zaś masa 28.28g. Jest więc dość spora.

Wersja srebrna wykonana jest stemplem lustrzanym w kruszcu próby 9988. Ma taką samą średnicę jak poprzedniczka, ale jest cięższa: waży 31.1g. Jej nakład to 20 000.

Istnieje również złota wersja tej monety wybita stemplem lustrzanym w 1/2 uncji (16.4g) złota 948. Średnica tej wersji jest mniejsza i wynosi 32mm. Nakład to 7 500. Nominał: pół korony.

Niektóre źródła podają, że istnieje też wersja platynowa lub palladowa o tych samych rozmiarach, co wersja złota. Mennica jednak tego nie potwierdziła. Być może w platynie lub palladzie zostały wybite tylko niektóre monety z serii "Dwustulecie Australii" i nie ma wśród nich dziobaka.

Awers wszystkich wersji przedstawia wizerunek królewski wykonany przez R. Makloufa. Rewersy pozostałych monet z serii pokazują następujące stworzenia: kangura, koalę, kakadu, dingo oraz diabła tasmańskiego. Wiele wskazuje na to że skład tej serii jest odmienny dla różnych metali.

---

Ostatnie uaktualnienie: 08 wwrześnia 2011.

---

Obiegowe 20 centów z Australii

Omawianie kolejnych monet przedstawiających dziobaki najlepiej zacząć od monety najpopularniejszej, czyli od australijskiej dwudziestocentówki. Projektantem rewersu tej monety jest Stuart Devlin. Jej średnica wynosi 28.52mm, a masa 11,31g.

Rewers monety przedstawia dziobaka nurkującego płytko pod sfalowaną powierzchnią wody:

Monetę tę bije się stemplem zwykłym w miedzioniklu od roku 1966 do chwili obecnej, z wyjątkiem lat: 1986, 1987, 1989 - 1993, 1995, 2003. Poza rokiem 2003 w pozostałych wymienionych rocznikach istnieją jednak wersje wybite stemplem lustrzanym.

W latach 1966-1984 na awersie znajdował się wizerunek JKM Elżbiety II autorstwa A. Machina, od 1985 do 1998 - R. Makloufa, zaś od 1999 - I. Rank-Broadleya.

Produkcja dwudziestocentówek odbywa się głównie w Royal Australian Mint w Canberze. Dużą część początkowego nakładu z 1966 roku wybito jednak w Londynie (London Mint). Z kolei w roku 1981 część produkcji odbyła się w Canberze, część w Walii (Royal Mint Llantrisant), a część w Kanadzie (Royal Canadian Mint).

Odmiany:

Znanych jest bardzo wiele odmian tej monety. Poniżej wyliczone są najważniejsze:

• Monety wybite w roku 1966 w Londynie odróżnia się od wybitych w Canberze po tym, że fala w dolnej części monety dotyka głowy dziobaka na monecie angielskiej, a jest od niej oddzielona na australijskiej. Odstęp ten pojawia sie tez na niektórych monetach wybitych w 2008 roku.

 
• Niektóre londyńskie monety z 1966 roku maja falistą (a nie płaską) górną kreskę ogonka dwójki w "20". Jest ich stosunkowo mało, odmiany tej nie uznaje się jednak za błąd. Stosunkowo wysoka cena tej monety sprawia, że bywa ona dość często podrabiana.

• Monety wybijane w 1989 roku w Kanadzie mają nieco krótszy skrajny wewnętrzny pazur dziobaka pod dwójką.
• W roku 2004 zmieniono maszyny mennicze. Po tej zmianie portret Elżbiety II na awersie stał się nieco mniejszy (nie miało to wpływu na rewers).
• Siódemka w dacie 2007 ma dwie wersje.
• Istnieje kilka wersji rozmieszczenia i grubości liter w inicjałach IRB na awersie.
• W różnych latach dziobak miał większe bądź mniejsze nozdrza.

Wersje:

Poza wersją standardową istnieją jeszcze wersje bite stemplem lustrzanym w miedzioniklu, srebrze i w złocie. Stanowiły one części zestawów monet z różnych lat i są osiągalne głównie w ramach tychże zestawów, choć zdarza się, że czasem pojawiają się pojedynczo.

Wersje miedzioniklowe lustrzane wybijano co rok od roku 1966 z wyjątkiem lat 1967, 1968, 2003. Wersja z roku 2005 istnieje w niewielu egzemplarzach uznawanych za błędy "muły" (patrz niżej - dział: "błędy").

Wersje kolorowe wybite w miedzioniklu noszą datę 2013. W monetach powstałych z użyciem stempla lustrzanego rewers pozłocono, a w wersjach zwykłych metalizowano:

Wersje srebrne bite stemplem lustrzanym powstały w latach:

• 1991: srebro 925, masa 13.13g, nakład 25 000, awers R. Makloufa
• 1998: srebro 999, masa 13,36g, nakład 15 000, awers I. Rank-Broadleya (wersja obiegowa z tego roku ma wcześniejszy awers)
• 2006: srebro 999, masa 13,36g, nakład 5 829, awers A. Machina
• 2009-2011: serbro 999, masa 13.36g, nakład po 6 000, awers I. Rank-Broadleya
• 2012-2013: serbro 999, masa 13.36g, nakład po 5 000, awers I. Rank-Broadleya
• 2014: serbro 999, masa 13.36g, nakład 2 000, awers I. Rank-Broadleya

Wersje złote bite stemplem lustrzanym powstały w latach:

• 2006: złoto 9999, masa 24,36g, nakład 300, awers I. Rank-Broadleya
• 2010: złoto 9999, masa 24,36g, nakład 500, awers Vladimira Gottwalda (patrz niżej - niestety nie dotarłem do pełnej wersji obrazu awersu):

  

• 2012: złoto 9999, wersja miniaturowa, masa 0.5g, średnica 11.15mm, nakład 2 000, awers I. Rank-Broadleya:

Na podstawie zdjęcia na
Australian Coin Collecting Blog

• 2013: złoto 9999,  masa 24,36g, nakład 500, awers I. Rank-Broadleya
• 2014: złoto 9999,  masa 24,36g, nakład 200, awers I. Rank-Broadleya

Uwaga: złota wersja z roku 2001 rożni się nieco wzorem od innych monet i w związku z tym ma własny wpis.

Błędy:

Przy masowej produkcji monet zawsze może trafić się jakiś błąd. Na przykład krążek trafi niecentralnie pod stempel przez co powstaje moneta zniekształcona. Czasem jednak trafiają się przypadki dziwniejsze... Na rynku numizmatycznym pojawiły się trzy ciekawe błędy mennicze dziobaczej dwudziestocentówki:

Moneta "graniasta": W roku 1981 w Królewskiej mennicy w Walii do krążków przeznaczonych na dwudziestocentowe monety australijskie dostało się kilka graniastych płytek miedzioniklu przeznaczonych na dwudolarówki Hong Kongu. Rezultatem jest kilka monet takich jak reprodukowana poniżej.

Moneta bimetaliczna: Została wybita w roku 2001. Do maszyny trafił krążek bimetaliczny: brąz aluminiowy / miedzionikiel (podobny do tych używanych do produkcji polskich dwuzłotówek). Znany jest tylko jeden egzemplarz tego błędu. Pojawił się on na licytacji w domu aukcyjnym Downies w lipcu 2007. Cena wywoławcza wynosiła 2000 dolarów australijskich, sprzedany został za 4293.

Zdjęcie dwukolorowego błędu przysłane autorowi przez Downies Online (www.downies.com).

Lustrzany muł 2005/2006:  "Muł" to moneta, której awers i rewers został wybity stemplami przeznaczonymi dla różnych monet. Czasem sprawa jest oczywista, lecz nie zawsze. Istniejące w niewielu egzemplarzach monety 20 centów z dziobakiem mające na awersie datę 2005 nie były planowane; powstały prawdopodobnie przez pomyłkę. Lustrzana dwudziestocentówka z roku 2005 powinna mieć rewers nawiązujący do II wojny światowej. Tymczasem wśród zestawów z roku 2006 znaleziono kilka dwudziestocentowych monet (z dziobakiem) mających awers wybity starym stemplem z datą o rok wcześniejszą.

Katastrofa: Pewnego razu prasa mennicza się zacięła i stempel uderzył w bolec wymieniający krążki przeznaczone do bicia monet. Efekt został zaprezentowany w 2010 roku przez mennicę:

Obrazek udostępniony przez
Australian Coin Collecting Blog

---

Ostatnie uaktualnienie: 30 grudnia 2014.

---

Wprowadzenie

Celem istnienia tej strony jest zebranie w jednym miejscu informacji o monetach, na których pojawia się dziobak (Ornithorhynchus anatinus).

Początkowo wpisy będą się tu pojawiać dość często, ze względu na to, że będę umieszczał informacje o monetach, o których już wiem. Później tempo publikowania znacznie zwolni. Nowe notki będę wstawiał w miarę pojawiania się kolejnych "dziobaczych" monet, ewentualnie wtedy, gdy dowiem się o istnieniu takiej, o której dotąd nie miałem pojęcia. Mogą się też trafiać "nowinki" czyli uaktualnienia dotyczące monet już opisanych. W takim wypadku, poza umieszczeniem informacji bieżącej, uaktualniać będę podstawowy wpis na temat danej monety.

Od czasu do czasu mogą się też zdarzać ogólne informacje na temat  dziobaków.

Pytania, uwagi i uzupełnienia do poszczególnych wpisów można zamieszczać w  komentarzach. Uzupełnienia chętnie uwzględnię, na pytania odpowiem w miarę swojej wiedzy. Komentarze niezwiązane z tematyką strony, w szczególności te zawierające spam lub naruszające zasady netykiety będę usuwał.

Na początek poznajmy głównego bohatera. Oto dziobak:

Zdjęcie dziobaka udostępnione przez National Geographic